Honorair Consuls: Onbenutte Kansen voor Nederlanders in het Buitenland

Motie om bevoegdheden uit te breiden is afgewezen

Honorair Consuls (HC’s) vervullen al decennialang een belangrijke rol als verbindingspersoon tussen Nederland en de Nederlandse gemeenschap in het buitenland. Echter, hun bevoegdheden zijn door de jaren heen sterk beperkt, waardoor zij niet langer de consulaire ondersteuning kunnen bieden die zij vroeger boden. Dit leidt tot frustratie onder Nederlanders in het buitenland, vooral in landen of regio’s waar toegang tot consulaire diensten beperkt is.

Wat doet een Honorair Consul?

HC’s zijn vaak lokaal gevestigde Nederlanders of personen met een sterke band met Nederland. Ze worden zorgvuldig geselecteerd door ambassades, voorgesteld aan Den Haag, doorgelicht, en uiteindelijk beëdigd door de ambassadeur en door de Koning benoemd. Hun taak is in de eerste plaats ondersteunend: ze faciliteren bedrijfsbezoeken, bieden hulp in noodsituaties zoals natuurrampen en onderhouden contacten met de lokale gemeenschap.

Toch is hun invloed op consulaire diensten nagenoeg verdwenen. Taken zoals het afnemen van vingerafdrukken voor paspoortaanvragen of het verwerken van consulaire documenten zijn gecentraliseerd naar ambassades, pop-up ambassades en dienstverleners zoals VFS Global. Dit laat een leemte achter, vooral in gebieden waar consulaire hulp hard nodig is.

Waarom Bevoegdheden van Honorair Consuls (HC) Uitbreiden?

Het teruggeven van consulaire bevoegdheden aan HC’s zou een deel van de huidige problemen kunnen oplossen. Hieronder een overzicht van de voordelen:

Toegankelijkheid en bereikbaarheid

Honorair Consuls zijn vaak lokaal aanwezig en hebben een sterke band met de gemeenschap. Zij kunnen als eerste aanspreekpunt dienen voor Nederlanders in afgelegen gebieden en consulaire diensten zoals paspoortaanvragen lokaal toegankelijk maken.

Kostenbesparing

Door taken zoals het afnemen van vingerafdrukken uit te besteden aan HC’s, kunnen ambassades en pop-up ambassades worden ontlast. Dit bespaart kosten, vooral in gebieden waar de vraag naar consulaire diensten laag is.

Lokale expertise

HC’s hebben kennis van de lokale cultuur, taal en wetgeving. Dit stelt hen in staat om sneller en effectiever te reageren op consulaire problemen. Hun netwerk kan ook worden benut om acute situaties op te lossen.

Herstel van verbondenheid

Veel Nederlanders in het buitenland voelen zich door de centralisatie van consulaire diensten niet langer gezien of gehoord door de Nederlandse overheid. Een actieve rol van HC’s kan deze kloof overbruggen en bijdragen aan een sterker gevoel van verbondenheid met Nederland.

Praktische Oplossingen

Een belangrijke stap in het proces zou het mogelijk maken voor HC’s om eenvoudige consulaire taken weer op zich te nemen. Het gebruik van moderne technologieën maakt het afnemen van een vingerafdruk relatief eenvoudig en veilig. Dit zou met name een oplossing bieden voor mensen die door afstand, kosten of mobiliteitsproblemen moeite hebben om naar een ambassade te reizen.

Stichting GOED en de VBNGB hebben daarom in het laatste bezoek aan de Tweede Kamer (NSC) aandacht gevraagd voor de aanhoudende problemen rondom paspoort vernieuwing voor Nederlanders in het buitenland. We hebben voorgesteld om de bevoegdheden van Honorair Consuls (HC’s) uit te breiden, zodat ze weer consulaire diensten kunnen verlenen.

Tijdens het begrotingsdebat is gehoor gegeven aan ons verzoek door het indienen van een motie.

De motie-Kahraman c.s. over het uitbreiden van de bevoegdheden van Nederlandse honorair consuls in het buitenland, gesteund door Kamerleden van verschillende partijen, vroeg de minister om te overwegen HC’s opnieuw in te schakelen voor het uitgeven van paspoorten en andere consulaire diensten. Het benadrukte:

• De grote afstanden en kosten waarmee Nederlanders in het buitenland worden geconfronteerd bij paspoort vernieuwing.
• Het overbelaste consulaire systeem, dat moeite heeft om de vraag bij te benen.
• De potentiële kostenbesparing door HC’s in te zetten, die hun werk grotendeels vrijwillig doen en slechts een onkostenvergoeding ontvangen.

Afwijzing Motie voor Uitbreiding Bevoegdheden Honorair Consuls

De motie werd helaas afgewezen vanwege vermeende hoge kosten en praktische belemmeringen, maar deze argumenten vinden wij discutabel:

Kosten en beveiliging:

De apparatuur voor het opnemen van vingerafdrukken wordt al succesvol gebruikt bij pop-up ambassades en kan eenvoudig worden ingezet door honorair consuls (HC’s). Het gebruik is gebruiksvriendelijk en vraagt slechts minimale training. Bovendien vinden pop-up locaties, zoals hotellobby’s, vaak plaats op plekken met beperkte beveiliging. Wat betreft de integriteit biedt de inzet van een HC aanzienlijk meer waarborgen dan het personeel bij organisaties zoals VFS Global, waar gevallen van fraude helaas niet onbekend zijn.

Personeelskosten:

HC’s werken vrijwillig en zijn aanzienlijk goedkoper dan commerciële partijen zoals VFS Global, die hoge kosten berekenen voor dezelfde diensten.

Pop-up ambassades als alternatief:

Pop-up ambassades zijn niet overal beschikbaar, terwijl HC’s lokaal en structureel ondersteuning kunnen bieden.

Haalbaarheid

HC’s voerden al eerder consulaire diensten uit. De afwijzing lijkt eerder gebaseerd op terughoudendheid en bezuinigingen dan op echte praktische bezwaren. HC’s bieden een toegankelijke, kosteneffectieve oplossing voor Nederlanders in het buitenland.

Wel zei de minister “Maar ik wil er op een creatievere manier invulling aan geven“. We zijn zeer benieuwd naar de creativiteit van de minister.

Reacties uit de Tweede Kamer

Kamerlid Kahraman van NSC wees erop dat de financiële argumenten van de minister discutabel zijn. HC’s werken vrijwillig en hebben slechts een onkostenvergoeding nodig, terwijl commerciële partijen zoals VFS Global dezelfde taken uitvoeren met mogelijk hogere kosten en minder betrouwbaarheid. Kahraman benadrukte dat dit een gemiste kans is om de dienstverlening te verbeteren zonder significante extra kosten.

Hoe Nu Verder?

Door Honorair Consuls een grotere rol te geven, kan Nederland de consulaire dienstverlening toegankelijker en efficiënter maken voor zijn burgers in het buitenland. Hoewel de motie is afgewezen, zullen we deze discussie blijven aanzwengelen.