Uitspraak Raad van State over het verlies Nederlanderschap door 10-jaren klok
Wat ging eraan vooraf
Rechtszaak over Nederlands paspoort
In april 2014 meldt Marika Tjebbes zich voor een nieuw paspoort bij de Nederlandse ambassade. Maar tot haar ontsteltenis blijkt dan dat zij al een jaar eerder, zonder daarvan te hebben geweten of voor te zijn gewaarschuwd, onherroepelijk haar Nederlandse nationaliteit is verloren.
Marika Tjebbes laat het er echter niet bij zitten. Samen met gespecialiseerd jurist Arend van Rosmalen van Mynta Law stelt Marika Tjebbes beroep, en later hoger beroep in bij de bestuursrechter. Op 19 april 2017 besluit de Raad van State prejudiciële vragen te stellen aan het Hof van Justitie van de EU. De vraag luidt of zo’n onverbiddelijke regeling, die machinematig en zonder de mogelijkheid om individuele factoren nog te kunnen wegen, wel in overeenstemming is met beginselen rondom het EU-burgerschap. Bijna twee jaar later, op 12 maart 2019, doet het Hof van Justitie van de EU uitspraak. Het Hof oordeelt dat een wettelijke regeling die automatisch werkt, op zichzelf wel is toegestaan, maar dat de wet aan diegenen die hun Unieburgerschap verliezen dan wel op zijn minst een mogelijkheid moet bieden de gevolgen ongedaan te maken, voor als het verlies achteraf jegens hen onevenredig blijkt te zijn. De Raad van State moet beoordelen of aan deze voorwaarde in Nederland is voldaan.
Bron: MYNTA LAW – (lees volledige tekst)
Uitspraak Raad van State:
De Raad van State heeft vandaag geoordeeld dat de Rijkswet op het Nederlanderschap voortaan ruimer moet worden toegepast, omdat anders niet aan de Europese norm zou worden voldaan. De bevoegdheid hiertoe kan rechtstreeks worden gekoppeld aan de Europese verdragen. Dat op zichzelf is al zeer baanbrekend – nog nooit oordeelde een rechter dat de bevoegdheid tot het (terug)geven van een nationaliteit rechtstreeks op het EU-recht kan worden gebaseerd.
Goed Nieuws?
Velen juichen van vreugde, zo zien we op Social Media en in de kranten. Vandaag is inderdaad een positieve stap gemaakt om de zogenaamde beruchte 10-Jaren Klok weer eens kritisch te overwegen. Het gaat hier over het beroep dat zes oud-Nederlanders hadden ingediend bij het Hof van Justitie van de Europese Unie. Deze gaf eerder afgelopen jaar een uitspraak dat het de 10-Jaren Klok (RWN Art 15 lid1c) niet in lijn was van het evenredigheidsbeginsel van de Europese Unie en verwees dit dan ook terug naar de Nederlandse overheid.
De Raad van State heeft besloten dat de minister van Buitenlandse Zaken binnen vier maanden voor zes mensen moet onderzoeken welke gevolgen het verlies van hun Nederlanderschap had en heeft, en daarmee ook het verlies van hun burgerschap van de Europese Unie (EU). Als blijkt dat deze gevolgen “uit het oogpunt van EU-recht” onevenredig zijn, moeten zij met terugwerkende kracht weer Nederlander kunnen worden. De minister heeft zelf aangegeven dat “de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid voornemens is een voorstel te doen om de RWN op dit punt met voorrang te wijzigen.” Meer informatie over zo’n wetsvoorstel hebben we op dit moment nog niet.
Geen Nederlander meer?
Het gaat in dit geval om zes mensen die een Nederlands paspoort aanvroegen maar dat niet kregen. Zij waren volgens de minister hun Nederlanderschap ‘van rechtswege’ (automatisch) verloren omdat zij de aanvraag voor een paspoort niet op tijd hebben gedaan. De Rijkswet op het Nederlanderschap (RWN) bepaalt dat je zo automatisch je Nederlandse nationaliteit verliest als je langer dan tien jaar buiten de EU woont en je ook een andere nationaliteit hebt. Volgens deze zes mensen is dat automatische verlies van hun Nederlandse nationaliteit in strijd met het Europees recht, omdat zij hierdoor ook geen burger van de EU meer zijn en geen gebruik meer kunnen maken van de rechten die het EU-burgerschap geeft. Zij hadden natuurlijk veel meer persoonlijke redenen, maar de EU en daarop de Raad van State kon enkel hier naar kijken. De rest van de wetgeving is nu eenmaal zo dat enkel de politiek deze menselijker kan maken.
Beoordeling gevolgen
De Raad van State kwam tot de conclusie dat de minister op grond van het (EU) evenredigheidsbeginsel moet kunnen beoordelen wat de concrete gevolgen zijn als iemand de Nederlandse nationaliteit verliest, en daarmee ook het EU-burgerschap. De Rijkswet op het Nederlanderschap biedt de minister daar op dit moment geen ruimte voor, omdat de wet uitgaat van een automatisch verlies van de nationaliteit. Daarom moet de minister deze beoordeling voorlopig baseren op het Europese verdragsartikel dat het EU-burgerschap regelt, in afwachting van een wijziging van de Rijkswet op het Nederlanderschap.
Hoe gaat de minister de gevolgen beoordelen?
De beoordeling door de minister is niet onbegrensd.
Beperking in tijd
Allereerst mag de minister de beoordeling van de gevolgen van het nationaliteitsverlies beperken tot voornamelijk het moment waarop iemand tien jaar niet meer in Nederland of de EU woont.
Beperking in omvang
De minister hoeft ook geen rekening te houden met alle gevolgen van het verlies van de Nederlanderschap. Het gaat alleen om concrete of voorzienbare gevolgen van het verlies ‘uit het oogpunt van het EU-recht’. Dit betekent dat het moet gaan om gevolgen die verband houden met het verlies van Europese rechten, zoals bijvoorbeeld het vrij verkeer van personen of het recht om binnen de EU je beroep te kunnen uitoefenen. Sommige andere argumenten zijn voor deze beoordeling niet van belang, zoals de band die iemand stelt te hebben met Nederland of de Nederlandse taal.
In de uitspraak van de Raad van State staat:
“Naar het oordeel van de Afdeling dient als toetsingsmoment te gelden het moment van verlies van het Nederlanderschap, dat wil zeggen dat de 10-jaarstermijn is verstreken, met dien verstande dat niet alleen de gevolgen van het verlies van het Nederlanderschap die zich op dat moment reeds hadden gemanifesteerd dienen te worden betrokken, maar ook de gevolgen die op dat moment redelijkerwijze voorzienbaar waren. De Afdeling licht dit toe met als voorbeeld de situatie van [appellante sub 4]. Toen [appellante sub 2] na ommekomst van de 10-jaarstermijn haar Nederlanderschap verloor, verloor [appellante sub 4] als minderjarige op grond van artikel 16, eerste lid, aanhef en onder c, van de RWN haar Nederlanderschap en Unieburgerschap. Zij was op dat moment 17 jaar en ruim 11 maanden. Gezien deze leeftijd was redelijkerwijs voorzienbaar dat zij zou gaan studeren, mogelijk – zoals zij in deze procedure betoogt – in een van de Lidstaten van de Europese Unie. Naar het oordeel van de Afdeling dient ook van dergelijke gevolgen te worden beoordeeld of zij in overeenstemming zijn met het evenredigheidsbeginsel”
Echter staat er ook:
“De Afdeling wijst erop dat het Hof in punt 44 van het arrest heeft overwogen dat niet bedoeld zijn de gevolgen die hypothetisch zijn of waarvan niet vaststaat dat zij zich zullen voordoen. Het is daarom aan de betrokkene om concreet te onderbouwen dat op het moment van het verlies van het Nederlanderschap redelijkerwijs voorzienbaar was dat hij zijn met het Unieburgerschap gepaard gaande rechten of verplichtingen uit zou gaan oefenen.”
De Minister stelde in verweer correct dat de huidige Nederlandse wetgeving het corrigeren of teruggeven van de Nederlandse nationaliteit niet toestaat. De Raad van State stelde hierop dat dit voorlopig wel via EU het verdrag kan. “Het herkrijgen van het Nederlanderschap en daarmee opnieuw het Unieburgerschap kan aan artikel 20 van het VWEU worden ontleend.”
Wat houdt dit in voor andere oud-Nederlanders?
Ten eerste gaat het hier enkel over RWN Artikel 15 lid 1c, de zogenaamde beruchte 10-Jaren Klok. Als men de Nederlandse nationaliteit verloor door het aannemen van een andere nationaliteit dan helaas, dat word hier niet besproken. Voor de oud-Nederlanders die hun nationaliteit hebben verloren door de 10-Jaren Klok is er nu voorlopig een eventuele mogelijkheid hebben om via (hoger) beroep zo ook hun Nederlandse nationaliteit terug te krijgen. Echter is het verstandig om even af te wachten hoe het gaat aflopen voor de zes personen. En even afwachten wat de reactie is van de Minister van Buitenlandse Zaken en de reactie van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid en eventuele wetswijzigingen.
Radio interview met SBSDutch
En voor welke 10-Jarige Klok?
Inderdaad, de wetgeving is hieromtrent een aantal keer veranderd. Het ouderwetse principe van de 10-Jaren Klok bestond al sind 1892. De nogal verschillende versies van Art 7 lid 5 van 1892 tot 1985, Art 15c van 1985 tot 2003 en Art 15 lid 1c van 2003 tot heden moeten we dan neerleggen naast de verschillende versies van het VWEU Art 20.
Maar, nogmaals dit is moeilijke materie en het is ons nu nog niet zeker hoever in het verleden men hier nu beroep op kan doen . Hoe de burger er dan ook een mening over heeft, we zijn hier ook in grote mate afhankelijk van hoe dit praktisch uitgewerkt gaat worden. Dat is nu op het moment moeilijk in te schatten. Dus, ondanks erg goed nieuws, nog niks zeker. Ook de 6 personen hier zullen nog niet zeker zijn totdat hun beroep opnieuw wordt gehoord, maar er is goede hoop voor allen.
Samenvatting
- Voor de zes personen zijn alle hoger beroepen gegrond. De aangevallen uitspraken worden vernietigd.
- Dat betekent dat de minister opnieuw, en met inachtneming van deze uitspraak, op de bezwaren van de zes personen dient te beslissen.
- Mocht men op de nieuwe (eventueel negatieve) beslissing van de Minister in beroep willen gaan dan kan dit.
- De minister moet de proceskosten van de partijen betalen. Er is een heel lijstje, maar voor diegene die geintereseerd zijn waren de hoogste kosten zo’n 5,000 EUR en was het gemiddeld zo’n 2,800 EUR. Wat hier allemaal bij inbegrepen zat is onbekend maar waarschijnlijk het hele traject van in beroep gaan in NL en dan de EU. Mocht men nu in beroep willen gaan dan zal het waarschijnlijk minder zijn door deze uitspraak. Maar nogmaals, het is misschien verstandig om verdere ontwikkelingen eerst af te wachten. U zult hiervoor ook een advocaat moeten raadplegen.
Meer informatie?
Voor meer informatie mbt verlies of behoud van de Nederlandse nationaliteit verwijzen we naar onze Nationaliteit Info Pagina 7. Wanneer er meer duidelijkheid is van verdere mogelijkheden of wetswijzigingen zullen wij onze pagina’s natuurlijk bijwerken. Voorlopig blijft de wet hetzelfde.
De volledige uitspraak: Lees hier
Artikel: Nederlanders in den Vreemde
Nationaliteitsonderzoek Stichting GOED
Honderden mensen gaven al aan in ons nationaliteitsonderzoek onbewust hun Nederlanderschap te hebben verloren. Het is van belang dat wij een zo goed mogelijk beeld krijgen hoeveel mensen het betreft en wie zijn Nederlanderschap graag terug zou willen krijgen.
U kunt hieronder op dit artikel reageren.
Ik meen dat twee peildata van belang zijn.
1. Een algemene peildatum, namelijk 1 november 1993, de dag dat het Verdrag van Maastricht in werking trad. Pas op dat moment werd namelijk het burgerschap van de Unie ingesteld. Eerder dan 1 november 1993 kan dit Unieburgerschap dan ook niet zijn verloren.
2. De dag waarop individueel het verlies van het Nederlanderschap van rechtswege plaatsvond. Dat zal doorgaans zijn na het verstrijken van de zogenaamde 10-jaarstermijn. Met name voor kinderen die deelden in het nationaliteitsverlies van hun ouder kan dat eerder liggen. Dat laatste geldt bijv. ook voor degenen die vrijwillig een vreemde nationaliteit aannamen. Gezien peildatum 1 moet die dag in alle gevallen hebben gelegen ná 1 november 1993.
Op het moment dat een (oud)-Nederlander weer een paspoort aanvraagt zal de uitgevende instantie moeten beoordelen of betrokkene het Nederlanderschap al dan niet heeft verloren.
Welke criteria dan succesvol kunnen worden gehanteerd is nog onduidelijk en moet de praktijk uitwijzen.
Daarbij moet niet alleen worden gekeken naar de gevolgen van het verlies van het Nederlanderschap die zich op het moment van het gestelde verlies reeds hadden gemanifesteerd, maar ook naar de gevolgen die op dat moment redelijkerwijze voorzienbaar waren.
Alle gevolgen moeten beslist in de sfeer van het Unierecht liggen (lees rechtsoverweging 11.2 van de uitspraak).
Het onderzoek naar die gevolgen moet worden uitgevoerd aan de hand van de regels van de Algemene wet bestuursrecht: de paspoortaanvrager draagt alle gegevens in principe zelf aan, de overheid onderzoekt verder op basis daarvan.
Wat in ieder geval NIET van belang is staat duidelijk in de uitspraak van de Raad van State.
Gelet op het Tjebbes-arrest komt aan niet direct op het Unierecht betrekking hebbende argumenten geen gewicht toe bij de beoordeling of het verlies van de Nederlandse nationaliteit onevenredig moet worden geacht.
Een betoog dat de effectieve band met Nederland niet verloren is gegaan zal daarom nooit slagen als iemand zich beroept op het arrest Tjebbes.
Gezien de uitspraak van de Raad van State lijkt hij mij zeer raadzaam dat iemand zich al in de aanvraagfase laat bijstaan door een deskundige op het gebed van het Europees recht, met name het vrij verkeer binnen de Europese Unie.
Meneer Gart Adang. Graag z.s.m. contact met ons opnemen over bezwaar afwijzing Schengenvisum.
Ik woon sinds 1992 in Amerika en ben nog geen amerikaanse.
Daarom was ik ook heel verbaasd om een brief van de nederlandse staatsburgerschap te krijgen waarin vermeld werd dat ik geen nederlands staatsburger meer was. Er werd echter niet uitgelegd waarom ik mijn nederlanderschap verloor.
Sindsdien ben ik nog steeds zonder enige nationaliteit.
Welk geldig paspoort heeft u dan (reist u daar ook mee?) en wat is uw verblijfsstatus in de VS?
Nederland doet niet goed zijn best om de Nederlanders in het buitenland te informeren. Ik woonde voor 12 jaar in Canada onder een Nederlands-Canadese nationaliteit. Ik had mijn Canadese nationaliteit onvrijwillig verkregen met geboorte. In Canada had ik mijn paspoorten in een kluisje bewaard bij de bank. Een aantal jaren gingen voorbij toen ik ze weer inzag. Pas toen besefte ik mij dat ik nog maar 1 à 2 jaar had voordat mijn Nederlandse paspoort zou verlopen. Ik bezocht de websites voor informatie en kwam erachter dat het vernieuwen van mijn Nederlandse paspoort te duur was en dat er een 10-jaarregel was. Ik voelde mij hulpeloos: ik was een arme student. Verder was het ook niet duidelijk wanneer deze 10-jarenklok ingaat, want dit is niet (achteraf gebleken) gelijk aan het moment dat je in het buitenland aankomt, maar is gelijk aan de ingangsdatum van je paspoort. Ik nam de verkeerde datum aan en verloor (dacht ik) eerst vanwege financieel onvermogen mijn Nederlandsschap. Later verbeterden mijn financiele omstandigheden. Daarna ontdekte ik dat ik de verkeerde datum had aangenomen voor de beruchte 10-jarenklok en had ik achteraf nog 1 jaar EN het financiele vermogen om mijn paspoort te vernieuwen, maar omdat ik mij hier niet bewust van was, had ik mijn Nederlandsschap verloren. Na een bezoekje aan het Nederlandse consulaat kwam ik er nog eens (en te laat) achter dat er een goedkoper alternatief bestaat, namelijk een Verklaring van Nederlandsschap in geval de paspoort kosten te hoog zijn. Hier kon ik online geen informatie voor vinden. Nu woon ik in Nederland met een (€1.000,-) asielzoekersvisum. Ik ben kwaad, gekwetst, voel mij misleid en verwaarloosd, en heb nog maar weinig vertrouwen in de Nederlandse politiek.
Mijn advies: als ik u was zou ik mij z.s.m. aanmelden voor inschrijving op het adres waar u nu woont. Laat u niet wegsturen, doe in ieder geval die aanvraag en vraag om een schriftelijke beslissing. Voor dat laatste heeft de gemeente gewoon vier weken de tijd zodat men er rustig over na kan denken en u niet afhankelijk bent van het oordeel van de toevallige loketbeambte.
Vraag gelijktijdig een nationale ID kaart aan bij diezelfde gemeente en wacht ook die de beslissing af. Hiev
oor geldt uiteraard hetzelfde als voor uw adresaangifte.
Mochten er negatieve beslissingen komen, dan heeft u zes weken de tijd daartegen bezwaar te (laten) maken.
Mocht u in de tussentijd behoefte hebben aan voorzieningen (bijstand, studiefinanciering bijv.) vraag die dan gewoon aan en wacht niet totdat uw Nederlanderschap is vastgesteld. U zult namelijk alleen iets gaan krijgen vanaf de dag dat u het heeft aangevraagd, en dan met terugwerkende kracht.
Dag Gart,
Hartelijk dank voor uw antwoord. Ik sta inderdaad al sinds augustus 2018 ingeschreven op mijn adres. Bedoelt u met de ID-kaart iets anders dan de verblijfsvergunning? Dat is op dit moment mijn ID-kaart. Verder kom ik ondertussen in aanmerking voor de optieprocedure voor het herverkrijgen van mijn Nederlandschap, maar maak mij deels zorgen over de gevolgen hiervan voor mijn Canadese identiteit. Ik weet Canada meerdere nationaliteiten toestaat, en ik ben gewoon meer bang voor alles wat ik niet weet over de optieprocedure.
U schrijft
“Verder was het ook niet duidelijk wanneer deze 10-jarenklok ingaat, want dit is niet (achteraf gebleken) gelijk aan het moment dat je in het buitenland aankomt, maar is gelijk aan de ingangsdatum van je paspoort.”
Dat is niet helemaal correct en zet anderen mogelijk op het verkeerde been.
Als iemand in het buitenland aankomt met een nog geldig paspoort dan begint de teller beslist wel te lopen op de dag van aankomst. Als nadien een nieuw paspoort wordt aangevraagd dan begint de termijn weer opnieuw met ingang van de datum dat dit paspoort wordt afgegeven.
Overigens geeft Nederland pas sinds 1 januari 2004 paspoorten uit die 10 jaar geldig zijn.
Maar dat staat helemaal los van de 10-jaarstermijn die geldt voor verlies van het Nederlanderschap op grond van de Rijkswet op het Nederlanderschap.
Het is vreemd dat de IND en consulaat dit dan aangaven bij mij toen ik wanhopig mijn nationaliteit terug probeerde te krijgen. Enfin, wat is gebeurd, is gebeurd.
Nou moet ik zeggen: de IND (en soms ook consulaat) weet ook niet genoeg af van wat je rechten zijn als Oud-Nederlander en ik ben meerdere keren van het kastje naar de muur gestuurd door ze. Veel medewerkers zijn zich niet eens bewust dat je onvrijwillig je Nederlandschap kwijt kunt raken. Dat is dus ook zeker een verbeterpuntje voor de IND. Mijn advies voor Nederlanders in het buitenland: als je met iemand moet spreken van de IND, vraag dan naar de ‘back office’. Zij hebben veel meer verstand van buitenlandse zaken. En neem niet gelijk ‘nee’ aan als een definitief antwoord. Doe goed je huiswerk. Ik ben de tel kwijt voor hoeveel keer ik de IND heb gebeld toen ik wilde terugkeren naar Nederland.
Hi
Hetzelfde is met mij gebeurd, ik ben in Australia geboren maar toen ik twee was zijn we terug naar Nederland gegaan want mijn ouders zijn Nederlandse. Ik ben 68 jaar oud.
Ik ben naar school gegaan en hebt ook nog gewerkt en ik had een Nederlandse paspoort.
Met mijn twintigste ben ik terug naar Australia gegaan en ik heb een Australisch paspoort en ik woon nog steeds in Australia.
Ik besefte te laat om mijn Nederlandse paspoort te verlengen, ik was twee week te laat en toen ik belde kreeg ik ook dat harde antwoord nee u bent geen Nederlander meer en kan het ook niet meer terug krijgen, wel ik was echt van streek want ik voel me toch nog echt verbonden met Nederland.
Ik ben hier al lang mee bezig om langer in Nederland te verblijven want drie maand is niet genoeg.
Ik verblijf elk jaar in Nederland want mijn moeder en toen haar partner wonen daar.
Vorig jaar werd het probleem erger want mijn stiefvader had dementie en mijn moeder had hulp nodig want ze kon het zelf niet allemaal meer doen, ik heb IND wel drie keer gebeld om te zien of ik langer kon blijven, nee alleen drie maand zo ik ben gewoon tien maand gebleven wat natuurlijk een probleem was toen ik op het vliegveld aan kwam maar dat was opgelost.
Nou mijn moeder 93 jaar oud is en alleen in haar eigen huis woont wil ik langer blijven om voor haar te zorgen maar dat kan niet en ik heb weer geprobeerd bij Ind. maar geen geluk.
Hoe kan het zo moeilijk zijn om langer dan drie maand te blijven om voor iemand te zorgen, ik snap het echt niet, ook omdat ik nog de verlopen paspoort heb.
Daar moet toch echt een oplossing voor zijn. Alleen het feit dat ik straks weer terug moet naar Australia want ik ben nu in Nederland Dan word ik al verdrietig en mijn moeder helemaal.
Heeft ook iemand overwogen een proces aan te spannen bij het Hof van Justitie van de EU op grand van het feit dat het merendeel van de EU staten dubbele nationaliteit wel toestaat? En dat de Nederlandse wetgeving en tien jaren klok Nederlanders in het buitenland discrimineert ten opzichte van bijvoorbeeld Duitsland, Frankrijk, Polen, Denemarken, en noem maar op?
Waarom kan een Portugees wel zijn nationaliteit behouden wanneer hij of zij een tweede nationaliteit aanneemt, maar een Nederlander niet?
Hallo,
Ik woon reeds meer dan 20 jaar in de US. Ik ben in het proces om het Amerikaans burgerschap te ontvangen. Ik ben getrouwd met een Amerikaan. Mijn Nederlands paspoort is geldig tot 2028. Zijn er formulieren die ik moet invullen om dubbel burgerschap te verkrijgen (zo ja, waar vind ik die?), of is het op tijd vernieuwen van het paspoort voldoende? Alvast hartelijke dank!
Beste Marjo,
Er is geen aanvraag om een dubbele nationaliteit te behouden.
Je kunt het behouden als je onder de uitzonderingen valt en inderdaad niet je paspoort laten verlopen.
https://ind.nl/Paginas/Dubbele-nationaliteit.aspx